Riady, ksary i kazaby

Zwiedzając Maroko, depczemy ścieżki pośród wielu pięknych budynków, a wchodząc do ich wnętrz zachwycamy się wystrojem. Gdy pytamy lokalnych mieszkańców, gdzie właśnie byliśmy, w odpowiedzi słyszymy dziwne słowa typu: ksar, riad czy kazba, które nie zawsze są dla nas jasne. Warto więc dowiedzieć się, co charakteryzuje poszczególne typy marokańskiego budownictwa i czym różnią się one między sobą.

Co to jest riad?

Z riadami możemy mieć styczność właściwie już chwilę po wylądowaniu w Maroku, gdyż wiele z nich funkcjonuje obecnie jako hotele, guesthouse'y czy restauracje. Mówiąc w skrócie: riady to typowe marokańskie domy z wewnętrznym, kwadratowym lub prostokątnym, niezadaszonym ogrodem lub dziedzińcem.

Swego czasu w podobny sposób budowane były także pałace, dlatego i one mogą być nazywane riadami.

Prywatność i odrobina cienia

Budownictwo tego typu było ściśle związane z islamem, gdyż chodziło w nim głównie o to, aby kobiety nie musiały w ogóle opuszczać murów domu i miały w nich zapewnioną prywatność. Co więcej, jest ono także ściśle uzasadnione ze względu na marokański klimat. Wszystkie pokoje w riadzie mają bowiem wyjścia na dziedziniec, gdzie temperatura zawsze jest odrobinę niższa niż na zewnątrz budynku.

Podobnie sprawa ma się z oknami. Jeśli już jakieś okna riadu wychodziły na ulicę, to były zazwyczaj malutkie i często zasłonięte, np. witrażem lub drewnianą, ażurową okiennicą. Niestety z tego powodu w pokojach jest stosunkowo ciemno, szczególnie w pochmurne dni.

Grube ściany domów zapewniają odizolowanie od gwaru medyny, dzięki czemu wewnątrz panuje cisza i spokój.

Maroko | Ksar to cała, samowystarczalna wioska (by rosino )

Chwila relaksu na dziedzińcu

Dziedziniec riadu jest miejscem, w którym domownicy sp?dzali du?o czasu, dlatego zazwyczaj jest pi?knie zdobiony.

W centralnym punkcie znajduje się fontanna, natomiast w rogach – drzewka, najczęściej pomarańczowe lub cytrynowe. Płynąca woda w fontannie nie tylko nawilżała powietrze i odrobinę je ochładzała, ale także pluskiem wody koiła nerwy i zbliżała do natury. Obecnie, dla zapewnienie turystom komfortu w deszczowe dni, wiele dziedzińców riadów zostało zadaszonych.

Pierwsze zachowane riady znajdują się na terenie otwartego muzeum w Volubilis. Pochodzą one z czasów panowania dynastii Idrysydów. Większość riadów, w których turyści mogą obecnie spać lub jeść pochodzi z okresu od XVI do XIX wieku.

Ksar – ufortyfikowana wioska

Zupełnie inny charakter mają marokańskie ksary. Są one odpowiedzią na burzliwą historię Maroka, a zarazem jej odzwierciedleniem. Te niezwykle okazałe budowle spotykane są na południe od gór Atlasu Średniego. Myli się ten kto myśli, że ksar to jeden budynek. W praktyce jest to cała, samowystarczalna wioska.

W centralnej części takiej ufortyfikowanej wioski znajduje się plac, przeważnie ze studnią, w pobliżu którego jest spichlerz i meczet. Od placu odchodzi labirynt wąskich uliczek, które otoczone są domami mieszkalnymi. Całość otoczona jest grubym murem z licznymi wieżami strażniczymi.

Można powiedzieć, że ksary mają maskujące kolory, gdyż praktycznie nie różnią się od otaczających je gór. Bezpośrednio wiąże się to z materiałem, z którego były budowane, czyli gliny, kamieni oraz pni drzew (np. palm).

Jak łatwo się domyślić, gdy takie budowle znajdują się na terenie o wyjątkowo suchym klimacie nic im nie zagraża, jednak dużo gorzej jest gdy zaczyna padać deszcz. Podmyte konstrukcje stają się kruche i zaczynają się rozsypywać. Ich utrzymanie w dobrym stanie czasami staje się niemożliwe, dlatego w wielu miejscach można zobaczyć opuszczone ksary, których wiek nie przekracza kilkudziesięciu lat.

Maroko | Riady to typowe marokańskie domy z wewnętrznym, kwadratowym lub prostokątnym, niezadaszonym ogrodem lub dziedzińcem (by michalo )

Kazba – dom-warownia

Podstawowa ró?nica mi?dzy ksarem a kazb? jest taka, ?e ksar to przestrze? dla ca?ej spo?eczno?ci, natomiast kazba jest budowl? dla jednej rodziny.

Warto powiedzieć skąd pochodzi sama nazwa „kazba”. Wywodzi się ona od arabskiego słowa „qasabah”, które w dosłownym tłumaczeniu oznacza „forteca”, ale także „trzcina”. Początkowo trzciny były ważnym elementem konstrukcyjnym w budowie kazb. Używano ich nie tylko jako materiału izolującego dodawanego do gliny, aby zrobić cegły, ale także kryto nimi dachy.

Obecnie nazwy kazba używa się często do określania medyny (czyli starej części miasta) lub wąsko zabudowanej, ufortyfikowanej dzielnicy usytuowanej na stoku wzgórza.

Choć wydawać by się mogło, że zarówno ksary jak i kazby (lub kasby) mają głównie zadanie obronne i są bardzo ascetycznymi budowlami, to nie ma nic bardziej mylnego. Nawet w przypadku tego rodzaju architektury po bliższym przyjrzeniu się jej dostrzeżmy liczne ornamenty. Zazwyczaj są to geometryczne wzory wyryte na murach lub namalowane na nich farbami. Niejednokrotnie stwarzają one złudne wrażenie delikatności, a nawet filigranowości potężnych brył.

Maroko | Kazba zazwyczaj ma kwadratowy kształt i przypomina małą warownię (by jimmybyrum )

Zainteresują Cię również

Zellige (Zellidż) – magia marokańskiej mozaiki użytkowej

Podróżując po Maroku trudno nie dać się uwieść wspaniałości tradycyjnej architektury, którą z jednej...

Medresa

Medresy to obok meczetów chyba najczęściej podziwiane przez turystów marokańskie zabytki. Warto jednak...

Marokańskie obiekty na liście UNESCO

Maroko, nazywane również „bramą Afryki” jest nie tylko doskonałym miejscem na wypoczynek na plaży,...